CAHİT ÇATALOĞLU

25 Aralık milli şef İsmet İnönü'nün aramızdan ayrılışının 51’inci yıldönümüydü.

Türkiye'nin kuruluşunda aktif rol alan, Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık yapan, Lozan'da destan yazan İnönü 25 Aralık 1973 günü saat 16.10'da Ankara Çankaya'da Pembe Köşk'te yaşama gözlerini yummuştu.

89 yaşında aramızdan ayrılan İnönü 28 Aralık 1973 günü düzenlenen devlet töreniyle ve generallerin eşliğinde Anıtkabir'de çok sevdiği kader arkadaşı ulu önder Atatürk'ün mozolesinin karşısında toprağa verildi.

İsmet İnönü Türk Silahlı Kuvvetlerinin ilk Genelkurmay Başkanı, meydan muharebesi kazanmış kurmay subay, Lozan'da dünyaya kafa tutarak Türkiye'nin isteklerini elde eden müthiş müzakereci, devlet terbiyesi almış dürüst siyasetçi, inançlara saygılı, ideal bir eş ve baba, hayvan ve doğa sever, müzik, edebiyat, tarih, felsefe ve güzel sanatlara özel ilgi duyan, mizah anlayışı gelişmiş, esprili aydın bir kişilikti.

İnönü ile çok yerde karşılaştım ama en yakın olduğum zaman Celal Bayar ile 1969 yılındaki tarihi buluşmasıdır.

O günlerde amatör heyecanla gazetecilik yapan lise öğrencisi olarak oradaydım.

14 Mayıs 1969 Çarşamba günü sabah saatlerinde ajans ve gazetelerden yaklaşık 30-35 muhabir bahçede buluşmuştuk.

Eski Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın Kadıköy Çiftehavuzlar'daki "Pembe Köşk" olarak anılan dubleks evinin zemin balkonuna "Eski Düşmanlar" Bayar ve İnönü nişanlılar gibi elele tutuşarak çıkıp, dokunma mesafesinde tam önümüzde bizlere 15 dakika civarında tebessüm ederek poz vermişlerdi.

Arkalarında bu tarihi buluşmanın mimarı olan damadı Metin Toker, İnönü'nün kızı Özden hanımefendi ile Bayar'ın kızı Nilüfer hanımefendi de küskünlüklerin sona erdirilerek siyaset tarihimizde temiz bir sayfa açan bu ziyaretin tanıkları olarak gururla poz vermişlerdi.

******************

Günümüzde bazı kesimlerin önemsizleştirmeye çalıştığı İsmet İnönü'nün Türkiye'ye katkıları bilinenlerden hayli fazladır.

22 yıldır Türkiye'yi yöneten AKP, ülkenin bütün değerlerini satıp yok ederken ve Türkiye'yi çöküntüye, felakete götürürken İnönü acaba neler yapmış bir bakalım.

Atatürk öldükten sonraki ilk yıl olan 1939 yılında;

Bursa Merinos Fabrikası üretime başladı.

Ergani Bakır İşletmesi ve Karabük Demir Çelik Kok Fabrikası üretime geçti.

İstanbul’da yabancıların işlettiği tramvay ve tünel işletmesi geri alındı.

Bursa, Mersin ve Adana elektrik tesisleri devletleştirildi.

Sivas’ta Demiryolu fabrikası kuruldu.

Aydın’da köylüye tarım için araziler dağıtıldı.

İstanbul’da İETT idaresi kuruldu.

Fransız askerleri Hatay’dan çıkartıldı, Hatay Türkiye’ye katıldı.

Karabük Demir Çelik Fabrikası Yüksek Fırınları açıldı.

Malatya'da iplik fabrikası açıldı.

Ankara Havagazı Şirketi devletleştirildi.

Karabük Demir Çelik Fabrikası hizmete girdi.

İstanbul'da Unkapanı Köprüsü açıldı.

İlk Türk denizaltısı Atılay Haliç’te denize indirildi.

Sivas–Erzurum demiryolu açıldı.

Tekirdağ Şarap Fabrikası hizmete girdi.

TBMM binasının inşaatına başlandı.

************************

1940 yılında;

Milli Türk Petrol Şirketi kuruldu.

Köy Enstitüleri kuruldu.

İstanbul Radyosu yayına başladı.

Ereğli Kömür İşletmesi kuruldu.

Haliçte yapılan İkinci Türk denizaltısı donanmaya katıldı.

İstanbul'da Taksim Gezi Parkı açıldı.

Ankara’da Milli Halk Kütüphanesi açıldı.

Garp Linyitleri İşletmesi kuruldu.

Antalya- Manavgat- Konya karayolları açıldı.

Şile enerji santralı hizmete girdi.

******************

1941-43 yıllarında;

Gebere Barajı açıldı.

Milli petrol şirketimiz Petrol Ofisi kuruldu.

Türk Hava Kurumu Ankara Etimesgut’ta uçak fabrikası kurdu.

THY Yurtiçi uçuş merkezlerinin sayısı 11’e çıktı.

Türk Devrim Tarihi Enstitüsü kuruldu.

İlköğretim seferberliği başladı.

Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü açıldı.

Dalaman ve Hatay Devlet Üretme Çiftlikleri kuruldu.

Atatürk Devrim Müzesi açıldı.

Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları ve Ticaret Borsaları Kanunu kabul edildi. TOBB kuruldu.

Zonguldak-Kozlu demiryolu hattı açıldı.

İstanbul’da Atatürk Bulvarı açıldı.

Ankara’da Gençlik Parkı açıldı.

Diyarbakır – Batman Demiryolu açıldı.

Seyhan barajı faaliyete geçti.

Sivas Çimento Fabrikası üretime başladı.

İstanbul’da Yıldız Parkı açıldı.

Ankara'da Fen Fakültesi eğitime başladı.

************************

1944-45 yıllarında;

Türkiye Zirai Donatım Kurumu kuruldu.

İzmit Klor Alkali Fabrikası hizmete girdi.

İzmit Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları işletmeye alındı.

Ankara Etimesgut uçak fabrikasında çeşitli tiplerde 200 uçak üretildi.

Anıtkabir’in temeli atıldı.

İstanbul Teknik Üniversitesi kuruldu.

Mersin Limanı ile Gaziantep Havaalanı hizmete açıldı.

Fevzipaşa – Malatya ve Diyarbakır – Kurtalan demiryolları hizmete girdi.

Sakarya’da Ziraat Alet ve Makinaları Fabrikası üretime başladı.

Köy Enstitüleri ilk mezunlarını verdi.

Şirket-i Hayriye devlet tarafından satın alındı ve Şehir Hatları İşletmesi oluşturuldu.

Türkiye Birleşmiş Milletlere kurucu üye olarak katıldı.

İskenderun Limanı hizmete girdi.

Türkiye'de ilk defa yerli ampul üretimine başlandı.

Ormanlar koruma amacıyla devletin mülkiyetine geçirildi.

İstanbul – Londra ve İstanbul – Paris uçak seferleri başladı.

İlk yerli uçak motoru fabrikasının temeli Atatürk Orman Çiftliği’nde atıldı.

**********************

1946-47 döneminde;

Türkiye çok partili parlamenter sisteme adım attı ve Demokrat Parti kuruldu.

İş ve İşçi Bulma Kurumu hizmete başlarken, sigorta kanunu yürürlüğe girdi.

Ankara Üniversitesi kuruldu.

İstanbul – Ankara arasında yataklı tren seferleri başladı.

Elâzığ’da Tekel Şarap Fabrikası açıldı.

Türkiye’nin ilk çok partili seçimleri gerçekleşti.

Raman'da petrol üretimine başlandı.

İstanbul'da Açıkhava Tiyatrosu açıldı.

İşçi ve İşveren Sendikaları yasası kabul edilerek tarafların örgütlenmelerine olanak sağlandı.

Rize Çay Fabrikası üretime başladı.

Eskişehir Demiryolu Takım Fabrikası hizmete girdi.

İstanbul Dolmabahçe'de Stadyum açıldı.

*************************

1948-49 yıllarında

Maraş demiryolu açıldı.

Çatalağzı Termik Santralı hizmete girdi.

Milli Kütüphane açıldı.

Ankara Etimesgut’ta kurulan ilk yerli Uçak Motor fabrikası hizmete girdi.

Porsuk Barajı açıldı.

Emekli Sandığı kuruldu.

Türkiye İnsan Hakları Bildirgesini onayladı.

Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü kurularak sanatın gelişmesi yolunda büyük adım atıldı.

İstanbul’da Kartal- Yalova araba vapuru seferleri hizmete başladı.

Sümerbank Ateş Tuğla Fabrikası açıldı.

Muş’ta Devlet Üretme Çiftliği kuruldu.

Murgul Bakır İşletmeleri üretime başladı.

Türkiye Avrupa Konseyi’ne kabul edilerek modern dünya ülkelerinden biri olduğu tescillendi.

**********************

Liste bunlarla sınırlı değil.

Ekonomik ve sosyal hayatımızı yakından ilgilendiren daha birçok önemli adımlar atıldı ancak unutmayalım... Bu dönemin 5 yılı aşkın süresi, bütün dünyayı etkisi altına alan 2.Dünya savaşının yaşandığı çok karanlık dönemdir.

Türkiye İnönü'nün ileri görüş ve sağduyusu sayesinde bu savaşa girmedi ancak neredeyse bütün sağlam erkeklerin silah altına alındığı yani tarımdan imalata kadar her türlü ekonomik üretimin durma noktasına geldiği yıllardır.

Sermaye birikimi yoktur, teknolojik yardım alabileceğin tek bir kurum yoktur, nitelikli teknik eleman yoktur, deneyimli ara eleman yoktur ve hatta çalışabilecek amele, işçi sayısı bile yeterli değildir.

Bu dönem için İsmet İnönü çocukları kastederek "Sizi belki aç bıraktım ama babasız bırakmadım “ifadesini kullanmıştı.

Öte yandan bu dönem Sovyet lideri Stalin'in Türkiye’den toprak talep ettiği, tehditler savurduğu yıllardır.

Bu dönemde ayrıca, Türkiye hiçbir dış borç almadan Osmanlı'dan kalan Düyun-u Umumiye borçlarının taksitlerini de aksatmadan ödedi.

Bu dönem dünyada birçok ülkede çeşitli ürünlerin karneye bağlandığı, açlık ve yoksulluğun tavan yaptığı, ilaç ve tıbbi malzeme darlığı çekildiği, salgın hastalıklar nedeniyle insanların genç ve çocuk yaşlarında öldüğü trajik yıllardır.

Her türlü olumsuz tabloya rağmen Türkiye borç veya destek almadan denk bütçeyle, enflasyona esir olmadan bu berbat dönemi atlattı.

İşte İsmet İnönü sayesinde ülkemiz bu olağanüstü zor dönemi en az acıyla atlatabilmiş yeryüzündeki sayılı şanslı ülkelerden biridir.

İnönü'yü seversiniz veya sevmezsiniz, farklı konudur... Ama şayet biraz insan onuru taşıyorsanız onun hakkını teslim etmek zorundasınız.

İnönü için "Bu vatana ne yapmış?.." diye soru sormak aşırı cehaletin, bilgisizliğin, katı yürekli iflah olmaz gaddarlık ve düşmanlığın, hainliğin tipik göstergesidir.

İsmet İnönü'yü ayrılığının 51’inci yıldönümünde büyük bir özlem, saygı ve sonsuz rahmetle anarım.

Atatürk ve İnönü ile laik Türkiye karşıtlarına ders olsun.