NİLGÜN EGE

Günlerdir Güneydoğu ve Doğu Anadolu’da çekimler yapıyoruz. Her şehir ayrı bir hikâye, ayrı bir mücadele… Ama en ağırını, en sarsıcısını Iğdır’a girer girmez hissettik.

Van’dan yola çıktık, akşam saatlerinde Iğdır’a vardık. Şehrin girişinde havanın üzerimize çöktüğünü gördük. Önce sis sandık… Keşke sis olsaydı.

Dakikalar geçmeden anladık ki bu sis değil; şehrin üzerine çökmüş bir kir tabakası, elle tutulur bir zehir bulutu. Ve ben hayatım boyunca ilk kez bir şehirde nefes almaktan korktum.

Evet, yanlış duymadınız:
Ben Ve Ekip Arkadaşlarımız Nefes Alırken Korktuk.

IĞDIR’DA HER AKŞAM SOLUNAN ŞEY HAVA DEĞİL, RİSK MAALESEF.

Bronşit hastası birinin burada her gece ne yaşadığını düşündüm. Astımlı bir çocuğun nefesinin nasıl kesildiğini düşündüm. KOAH hastalarının ciğerlerinin nasıl savaş verdiğini düşündüm. Ve sonra şu gerçeği yüzüme çarptı bu şehir: Iğdır ölümü soluyor.

Soba dumanı, kömür kokusu, düşük kaliteli yakıt, sanayi atıkları ve hava akımının zayıflığı… Hepsi birleşince ortaya çıkan şey bir kış dramı değil; bir yaşam mücadelesi.

Bu şehir gri bir çöplüğe değil, yeşile uyanmalı. Ama kış günlerinde akşam olunca manzara hep aynıymış:

Nefes boğazda düğümleniyor. Gözler yanıyor ve Göğüs daralıyor. İs kokusu da cabası...

 Ve şimdi işin duygudan çıkıp bilime dayanan kısmına gelelim isterseniz.

Kirli havada bulunan PM2.5, PM10, karbon monoksit, kükürt dioksit, nitrojen oksitler doğrudan şu hastalıklara neden oluyor:

KOAH ve Kronik Bronşit

Sürekli kirli hava soluyan kişilerde KOAH gelişme riski %40 artıyor.

 Astım Ataklarında Ciddi Artış

Çocuklarda astım krizleri 3 kat, yetişkinlerde 2 kat yükseliyor.

Akciğer Kanseri

Dünya Sağlık Örgütü açıkça söylüyor:
Hava kirliliği artık doğrudan akciğer kanserinin nedenleri arasında. Sigara kadar tehlikeli!

Kalp Krizi ve Felç

Kirli hava, damarlarda pıhtılaşmayı artırıyor.
Kalp krizi riski %20, felç riski %34 yükseliyor.

Hamilelerde Düşük Riski ve Bebek Sağlığı

Kirli hava;
• düşük doğum ağırlığına,
• erken doğuma,
• gelişim geriliğine neden oluyor.

Çocuklarda Zihinsel Gelişimde Gerileme

Bilimsel araştırmalar PM2.5 maruziyetinin çocukların IQ’sunu düşürdüğünü kanıtladı.

Yaşlılarda Bunama ve Alzheimer Riskinde Artış

Uzun süreli hava kirliliği, yaşlılıkta bunama oranını %30’a kadar artırıyor.

 Bağışıklık Sisteminin Çökmesi

Hava kirliliği bağışıklığı zayıflatıyor, gribi, bronşiti, zatürreyi kolaylaştırıyor.

Peki tüm bunlar olurken kamu spotları neyle meşgul?

Tütün ürünleri için reklamlar, uyarılar, dev kampanyalar…Paketlerin üzerinde korkunç fotoğraflar… Peki aynı uyarıları Iğdır’ın göğsüne diken gibi oturan o gri zehiri  neden görmüyoruz? Iğdır’ın havaya karışan zehri, sigara dumanından daha mı masum acaba?

Sigara öldürür diyorsunuz, tamam.
Peki bu hava ne yapıyor?
Görmüyor musunuz?
Duymuyor musunuz?
Solumuyor musunuz?

 Birkaç gün sonra biz   bu şehirden gideceğiz. Ama bu şehirde yaşayan insanlar gidemiyor. Iğdır'lı bir anne her akşam pencereleri kapatırken “Yavrumun ciğerleri dolmasın” diye dua ediyor belki de.

Yaşlıların nefesi daha kapının önüne çıkmadan kesiliyor. Gençler 20 yaşında kirli hava yüzünden nefes nefese kalıyor ve ileri yaşlarında kimbilir hangi hastalıkla mücadele edecekler.

Ve birileri hâlâ hiçbir şey olmuyormuş gibi bakıyor.

Buradan ve Çevre Şehircilik ve iklim bakanlığına ve Iğdır'ın tüm yetkililerine sesleniyorum:

Iğdır’ın kaderi bu olamaz.

Bu şehir ölüme terk edilemez. Bu insanlar zehir solumaya mahkûm edilemez.

• Hava kalitesi gerçek zamanlı ölçülmeli
• Kömür ve yakıt kalitesi sıkı denetlenmeli
• Doğalgaz erişimi artırılmalı
• Denetim mekanizmaları yalnız kâğıt üzerinde kalmamalı
• Şehrin coğrafi yapısına uygun acil eylem planı hazırlanmalı

Çünkü Iğdır’ın ciğerleri tükeniyor.

Ey Yetkililer Iğdır’ın oylarıyla makam koltuklarında oturanlar bir an önce bu konuya el atın ve bu şehrin nefesini geri verin. Coğrafya kader olamaz.

Bu şehir ölümcül bir hava soluyor.
Bu insanlar nefes alamıyor.
Bu durum artık açıklamayla, raporla, “çalışıyoruz” diyerek geçiştirilecek bir mesele değildir.

Bu kadim şehir her akşam zehir bulutunun altına gömülürken susmak;
çocukların öksürüğünü duymamak;
annelerin çaresizliğini görmezden gelmek;
halkın nefesini hiçe saymaktır.